Valkvæð opinber útgjöld

Hin síðari ár er sífellt meira rætt um frelsi, lýðræði og þjóðarvilja, rétt eins og þjóð geti haft sameiginlegan vilja í einhverju máli. Þjóð hefur auðvitað engan vilja, aðeins einstaklingar geta haft vilja eða skoðun.

Og þennan vilja einstaklinganna er sáraeinfalt að fá fram um eitt mesta hagsmunamál allra landsmanna: útgjöld hins opinbera - ríkis og sveitarfélaga.

Á hverju ári þurfa allir íslendingar að fylla út skattskýrslu. Væri ekki við það tækifæri einfalt að fá fram vilja fólks til greiðslu einstakra útgjaldaliða sem ekkert hafa að gera með t.d. menntun eða heilsugæslu, nú eða jafnvel millifærslukerfið. Auðvitað geta afborganir og vaxtagreiðslur af óráðsíu fyrri ára ekki verið valkvæðar (því miður).

En má ekki framlag til t.d. Ríkisútvarpsins, menningar- og íþróttatengdra útgjaldaliða, eftirlitsstofnana, utanríkisþjónustunnar o.fl. vera valkvætt? Ef mikilvægi eintakra útgjaldaliða er sú sem fyrir borð skattgreiðenda er lagt af stjórnvöldum er ekkert að óttast. Ef skattgreiðendur eru hæfir til að kjósa sér fulltrúa til að ráðstafa þessum fjármunum hljóta þeir að vera færir um að gera það sjálfir. Skattgreiðendur einfaldlega merkja við hvað af þessum liðum þeir eru tilbúnir til að greiða til. Og ef þeir hafna öllum valkostunum á skattskýrslunni fá þeir afslátt af sköttum sínum, eða, ef það þykir fullkomin óhæfa, fá þá að ráðstafa sköttunum í önnur útgjöld hins opinbera að eigin vali.

Ætli tækjakostur spítalanna væri jafn slakur og raun ber vitni ef þessi aðferð yrði viðhöfð? Og ef SÁÁ eða önnur sambærileg samtök telja sig hlunnfarin í úthlutun ríkisúgjalda er sjálfsagt að gera greiðslur til þeirra valkvæðar. Væntanlega treysta þau því að fleiri en ekki styðji málstað þeirra.

Er enginn þingmaður sem treystir sér til að taka þetta mál upp? Ekki á þetta að vera svo flókið. Í fyrstu þyrfti ekki að gera fleiri en 10 - 20 útgjaldaliði valkvæða. Þegar fram líða stundir má þannig leggja nýja útgjaldaliði fyrir skattgreiðendur áður en til útgjaldanna er stofnað.

Með þessu kæmist meira jafnræði á í samfélaginu - þeir sem hlynntir eru háum sköttum og miklum ríkisútgjöldum fengju nú í fyrsta sinn tækifæri til að borga hærri skatta án þess að þeir sem eru á öndverði skoðun þyrftu að fylgja þeim.